Ομιλία “Το Ολοκαύτωμα της Ιεράς Μονής Αρκαδίου” σε εκδήλωση της Παγκρήτιας Αδελφότητας Μακεδονίας.

Με μεγάλη συμμετοχή πραγματοποιήθηκε την 7η Δεκεμβρίου στην αίθουσα Κρητών “Ελευθέριος Βενιζέλος” διπλή εκδήλωση τιμής και μνήμης, από την Παγκρήτια Αδελφότητα Μακεδονίας, για τον εορτασμό της “158ης επετείου του Ολοκαυτώματος του Aρκαδίου” και της “111ης επετείου της Ένωσης της Kρήτης με την Eλλάδα”.

Στην εκδήλωση παρευρέθησαν οι πρώην Υπουργοί και Βουλευτές Χάρης Καστανίδης, Κούβελας Δημήτριος, Σταύρος Καλαφάτης, ο εκπρόσωπος του Πρωθυπουργικού Γραφείου Θεσσαλονίκης Παπαγεωργίου Ιωάννης, ο Αντγος ε.α Αργόδημος Ηλίας, ο Υπτγος ε.α Γρυλάκης Νικόλαος, ο Ταξχος ε.α Μαστρογιαννόπουλος Ηλίας, ο Σχης (ΣΓ) Ζουπούδης Γεώργιος, η Σχης ε.α. Στέλλα Σωτήρκου (Πρόεδρος Λογοτεχνών Βορείου Ελλάδος), ο Τχης ε.α Κοκκώνης Γεώργιος και πλήθος εκλεκτών προσκεκλημένων.

Μετά τον εναρκτήριο χαιρετισμό του κ. Πέτρου Ι. Πετρακάκη, Προέδρου της Παγκρήτιας Αδελφότητας Μακεδονίας, ο Υποστράτηγος ε.α Κόντης Ιωάννης αναφέρθηκε, με την παρακάτω ομιλία του, στην κορυφαία πράξη ηρωισμού και αυτοθυσίας του “Ολοκαυτώματος του Aρκαδίου”.
Ακολούθησε η ομιλία του κ.Σηφάκη Ιωάννη, τελειοφοίτου Νομικής για το ιστορικό γεγονός της “Ένωσης της Kρήτης με την Eλλάδα”.
Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με την συμμετοχή των χορωδιών “Μακεδόνες” και “Ριζίτες που απέδωσαν παραδοσιακά τραγούδια.

***

Μερικές φωτογραφίες από την εκδήλωση.

***

Ομιλία “Το Ολοκαύτωμα της Ιεράς Μονής Αρκαδίου”

Κύριε Πρόεδρε της Παγκρητίου Αδελφότητας Μακεδονίας,
Κυρίες και Κύριοι, Εκλεκτοί Προσκεκλημένοι.
Σήμερα η Παγκρήτιος Αδελφότης Μακεδονίας, εδώ εις την όμορφη πόλη της Θεσσαλονίκης, στην πρωτεύουσα της Μακεδονίας μας, τιμά την Κρήτη της παλικαριάς και της ανδρείας και  αποδίδει “την υψίστη τιμή της Μνήμης” στο Ολοκαύτωμα της Ιεράς Μονής Αρκαδίου και τους Μαχητές της, όπου οι Κρήτες συμπατριώτες μας, στο όνομα της Ελλάδος, της Ελευθερίας και της Χριστιανικής πίστεως, εκπλήρωσαν το Υπέρτατο Χρέος με μία κορυφαία πράξη, σύμβολο ηρωισμού και θυσίας του απελευθερωτικού τους αγώνα.

Συμπληρώθηκαν φέτος 158 έτη από το Ολοκαύτωμα του Αρκαδίου της 9ης Νοεμβρίου 1866, από το εξαιρετικό εκείνο ιστορικό γεγονός, το οποίο, αυτό μόνο του, είναι αρκετό για να μας περιγράψει έναν λαό ολόκληρο, να μας δώσει τα μέτρα της ηθικής του δύναμης, ένα τέτοιο γεγονός που γράφεται και παραμένει ως αιώνιο, με την εμβληματική σημασία του στην ανθρώπινη ιστορία. Τεράστιο στο μέγεθος του, τραγικό στην ουσία του, καταλυτικό στα αποτελέσματά του. Ήταν η απόπειρα του Κρητικού Λαού να μας δηλώσει απλά και έντιμα την πίστη και την αγάπη του στις μεγάλες πανανθρώπινες αξίες, με μια αιματηρή θυσία.

Επιτρέψτε μου να αναφέρω ακροθιγώς τέσσερα ιστορικά στοιχεία περί της Ιεράς Μονής. Πρώτον, η Ιερά Μονή Αρκαδίου ιδρύθηκε από έναν μοναχό ονόματι Αρκάδιο κατά την περίοδο 961 με 1014 μ.Χ. (επί αυτοκρατόρων της Μακεδονικής δυναστείας) και όχι, όπως ενίοτε εσφαλμένως λέγεται, από τον Βυζαντινό αυτοκράτορα Αρκάδιο, γιό του Θεοδοσίου, που βασίλευσε από το 395 ως το 408 μ.Χ. Ο μεγαλοπρεπής δίκλιτος Ιερός Ναός της Μονής, είναι αφιερωμένος στη Μεταμόρφωση του Σωτήρoς Χριστού και στους Αγίους Κωνσταντίνο και Ελένη. Δεύτερον, μετά την άλωση της Κρήτης από τους Τούρκους το 1669, ο πορθητής Κιοπρουλή πασάς, απαγόρευσε να κτυπούν καμπάνες σ΄ όλες τις εκκλησίες και τα μοναστήρια. Ο τότε ιεροδιάκονος της Μονής Νεόφυτος Πατελάρος, ο οποίος ήταν τουρκομαθής, έσπευσε με δώρα στον πασά και τον παρακάλεσε να επιτρέψει τη χρήση της καμπάνας στη Μονή. Ο Πορθητής δεχόμενος τα δώρα και εκτιμώντας τον ιεροδιάκονο για την μοναδική προσέλευση κληρικού σε αυτόν, επέτρεψε κατ΄ εξαίρεση την χρήση της καμπάνας. Εκ του γεγονότος τούτου η Μονή Αρκαδίου έφερε την ονομασία “Τσανλί-Μαναστίρ”, το οποίο σημαίνει “Ζωντανό Μοναστήρι”, και η καμπάνα του μπορούσε να ηχεί κατά τις διάφορες ιεροτελεστίες. Τρίτον, η Ιερά Μονή Αρκαδίου μετά την καταστροφή της το 1866, ανοικοδομήθηκε πλήρως στην προτεραία της μορφή. Μόνον η πυριτιδαποθήκη, ένα μισοκαμένο τέμπλο στα αριστερά της Αγίας Τραπέζης, μια σφαίρα σφηνωμένη στο ξερό σήμερα, αιωνόβιο κυπαρίσσι στα δεξιά της εκκλησίας, και λίγα οστά των πεσόντων, μαρτυρούν τους ποταμούς αίματος που εχύθησαν εκεί πριν 158 έτη. Τέταρτον: Η Ιερά Μονή σήμερα, αποτελεί ένα μνημείο ξεχωριστής αρχιτεκτονικής αξίας, πολιτισμού και ιστορίας, αιώνιο σύμβολο ηρωισμού, το οποίο η ΟΥΝΕΣΚΟ έχει χαρακτηρίσει ως Ευρωπαϊκό Μνημείο Ελευθερίας!

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Επί διακόσια σαράντα τέσσερα έτη συνολικά οι Τούρκοι είχαν σκλαβωμένο την πολύπαθο νήσο της Κρήτης. Οι επαναστάσεις των Κρητών του 1770 του Δασκαλογιάννη, στο πλαίσιο των Ορλωφικών, του 1821 με 1830 στο πλαίσιο της επαναστάσεως της εθνικής μας παλιγγενεσίας, πνίγηκαν στο αίμα. Ως αποτέλεσμα κάθε φορά, η Κρήτη ντυνόταν στα μαύρα και φορούσε το μαύρο κεφαλομάντηλο. Οι πυκνές εξεγέρσεις των Κρητικών αποτελούν το προσάναμμα στο θυσιαστήριο της αδούλωτης ψυχής και σκέψης, καθώς και μια συνειδητή προσφορά στον τομέα των πνευματικών αξιών του Έθνους. Σ’ όλους αυτούς τους ιερούς αγώνες, ο πόθος του Κρητικού λαού ήταν η Ένωση με την Μητέρα Πατρίδα. Με την υπογραφή του «Πρωτοκόλλου» του Λονδίνου το 1830 με το οποίο ανακηρύχθηκε η ανεξαρτησία της Ελλάδος, η πολύπαθος νήσος της Κρήτης έμεινε εκτός της επικρατείας της, εξακολουθούσα ευρισκομένη υπό την απόλυτον δικαιοδοσία του Σουλτάνου. Με το ίδιο Πρωτόκολλο και σε ανταπόδοση των υπηρεσιών που προσέφερε στην Υψηλή Πύλη ο αντιβασιλέας της Αιγύπτου Μεχμέτ Αλή, του παραχωρήθηκε η Κρήτη, με αντάλλαγμα 21 εκατομμύρια γρόσια. Αρχίζει πάλι μια νέα περίοδος «εστιλβωμένης δουλείας», όπως την αποκαλεί χαρακτηριστικά ο Βασίλειος Ψιλάκης στο έργο του “Ιστορία της Κρήτης”, η οποία διαρκεί ως το 1840. Ο νέος κατακτητής, περιορίζει τις αυθαιρεσίες των Γενιτσάρων, χωρίς όμως η νέα κατοχή να είναι λιγότερο βαριά της προηγουμένης. Ακολουθούν την μέθοδο που τους διδάσκουν οι Ευρωπαίοι σύμβουλοί τους, σύμφωνα με την οποίαν «όσον περισσότερον εξαθλιώνεται οικονομικά ένας λαός, τόσο ασφαλέστερα εδραιώνεται η εθνική του υποδούλωση».

Την περίοδον αυτή εκπονείται ένα ευρύ πρόγραμμα κοινωφελών έργων, αλλά η υλοποίησή τους στηρίζεται στην εξαντλητική φορολογία του κρητικού λαού. Προς αποτίναξη της βαριάς φορολογικής μάστιγος, οι Κρήτες διαμαρτύρονται ειρηνικά στις Μεγάλες Δυνάμεις, αναφέροντες τις αυθαιρεσίες της πολιτικής και στρατιωτικής εξουσίας, ζητώντας παράλληλα την αυτονομία της νήσου. Επί τούτου πραγματοποιείται μεγάλη συγκέντρωση αντιπροσώπων στις Μουρνιές το έτος 1833. Η συγκέντρωση αυτή είχε ως αποτέλεσμα τη σύλληψη και τον απαγχονισμό των 41 πρωταιτίων της πρωτοβουλίας. Το 1840 οι Μεγάλες Δυνάμεις, με τη Συνθήκη του Λονδίνου, επαναφέρουν και πάλι την Κρήτη στην κυριαρχία του σουλτάνου. Νέοι αγώνες ξεκινούν και νέες ελπίδες για βοήθεια εναποτίθενται στο Ελληνικό κράτος και τις Μεγάλες Δυνάμεις. Το 1841 κηρύσσεται νέα επανάσταση στο πλαίσιο της κρίσης του Ανατολικού Ζητήματος και πάλι με άδοξο τέλος.

Με την συνθήκη των Παρισίων του 1856 εκδίδεται το “Χάττι Χουμαγιούν”, με το οποίο παραχωρούνται σημαντικά προνόμια στους Χριστιανούς υπηκόους. Οι σοβαρές παραβιάσεις των διατάξεών τους όμως από την κυβέρνηση του Βελή πασά στην Κρήτη, πού ήταν κατηγορηματικά αντίθετη στις ευνοϊκές ρυθμίσεις του Χάτι Χουμαγιούν, αποτελούν και τη βασική αιτία των πολλών εξεγέρσεων που σημειώνονται έως το 1898. Με το κίνημα του Μαυρογένη το 1858, παραχωρούνται με ειδικό φιρμάνι στους Κρητικούς διάφορα φορολογικά, θρησκευτικά, διοικητικά και δικαστικά προνόμια, που μαλακώνουν ως ένα βαθμό τις συνθήκες της σκλαβιάς. Το 1861 έγινε σουλτάνος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ο Αμπντούλ Αζίζ.

Η μεγάλη κρητική επανάσταση 1866-1869 αποτελεί την κορυφαία έκφραση της επιθυμίας του κρητικού λαού για Ένωση με την Ελλάδα, και του πόθου του να ζήσει ελεύθερος. Tην νέα έκρηξη εξεγέρσεως πυροδότησαν δύο αφορμές. Πρώτη, η επιβολή νέων υψηλών φόρων στους πολίτες και δεύτερη, το λεγόμενο “Μοναστηριακό ζήτημα”, το οποίο αποτελούσε τον απόηχο ομοίου μεγάλου ζητήματος, το οποίο είχε ξεσπάσει την ίδια εποχή στη Ρουμανία και αφορούσε την ιδιαίτερη υψηλή φορολόγηση των μοναστηριακών περιουσιών. Η επανάσταση αυτή διήρκησε τρία χρόνια και έδωσε θαυμαστά δείγματα ηρωισμού και αυτοθυσίας. Απασχόλησε σοβαρά ακόμα και την ευρωπαϊκή διπλωματία, ως ένα σημαντικό τμήμα του όλου Ανατολικού Ζητήματος. Αποκορύφωμά της ήταν το Ολοκαύτωμα του Αρκαδίου την 9η Νοεμβρίου 1866, η “γιγαντομαχία” του Λασιθίου τον Μάιο 1867, καθώς και οι φονικότατες μάχες που σημειώθηκαν σε πολλά χωριά των Χανίων, του Ρεθύμνου και του Ηρακλείου. Η περιπετειώδης πορεία του κρητικού λαού στο διάβα της σύγχρονης ιστορίας, κινήθηκε ανάμεσα στις πολύτιμες λέξεις Ελευθερία – Θάνατος – Ένωση. Σφυρηλατημένες και οι τρεις στο αμόνι των αγώνων και των θυσιών, έχουν κατασταλάξει μέσα στην ψυχή του Κρητικού κι έχουν φωλιάσει ως ιερό πάθος μέσα του.

Η συνεχιζόμενη κακοδιοίκηση και καταπίεση της τουρκικής διοικήσεως οδήγησε την Παγκρήτια Συνέλευση που συνήλθε στα Χανιά, να αποστείλει στις 14 Μαΐου 1866 αναφορά στον Σουλτάνο με μια σειρά αιτημάτων, ζητώντας την βελτίωση του φορολογικού συστήματος, τον σεβασμό της χριστιανικής θρησκείας, την αναγνώριση του πληθυσμού να εκλέγει ελεύθερα τους δημογέροντές του και τη λήψη μέτρων για την οικονομική ανάπτυξη της νήσου.

Παραλλήλως, απέστειλε μυστικό υπόμνημα προς τους μονάρχες της Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας, με το οποίο τους καλούσε να ενεργήσουν για την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα και να μεσολαβήσουν διπλωματικά για την χορήγηση από τον Σουλτάνο )ενός ειδικού Νόμου διοικήσεως της νήσου. Οι Μεγάλες Δυνάμεις αδιαφόρησαν, ενώ η ελληνική κυβέρνηση δήλωνε ουδετερότητα και δεν έλαβε ανοιχτά το μέρος των επαναστατών. Μόνο η Ρωσία κινήθηκε δραστήρια, χάρη στους υποπροξένους της στο νησί Ιωάννη Μητσοτάκη και Σπυρίδωνα Δενδρινό. Υπενθυμίζω, ότι στην Ελλάδα βασίλευε ο Βασιλεύς Γεώργιος ο Α’ με Πρωθυπουργό τον Δημήτριο Βούλγαρη. Ήταν η δεκάτη κυβέρνηση εντός δύο ετών, από τη ψήφιση του Συντάγματος του 1864, που ονομάσθηκε “Συντροφική Κυβέρνηση” ή ορθότερα “Υπουργείον Βούλγαρη – Δεληγεώργη”. Είχε διαδεχθεί την Κυβέρνηση Μπενιζέλου – Ρούφου του 1865, μετά από την παρέμβαση του Βασιλέως των Ελλήνων, λόγω των εκτάκτων συνθηκών της εποχής. Άρχισε τη θητεία της στις 9 Ιουνίου 1866 και κυβέρνησε την Ελλάδα μέχρι τις 17 Δεκεμβρίου 1866, δηλαδή για πέντε μήνες και δέκα ημέρες.

Συγκεκριμένα, ο Βασιλεύς Γεώργιος Α’, διαβλέποντας τα μεγάλα ζητήματα της εποχής έναντι της έκρυθμης καταστάσεως της χώρας εκ της πολιτικής παραλυσίας που είχαν επιφέρει τα πολιτικά κόμματα με τη συνεχή εναλλαγή τους στην εξουσία, χωρίς να προσφέρουν τίποτε ουσιαστικό στον τόπο, προσπάθησε να σχηματιστεί μιαν σταθερή κυβέρνηση με την συμβολή και των τριών κύριων κομμάτων, κατά μίμηση εκείνων της Γαλλικής Επαναστάσεως, λεγομένων: Των Πεδινών με αρχηγό τον Δημήτριο Βούλγαρη, γνωστόν και με το προσωνύμιο “Τζουμπές”, λόγω της μακρού μανδύα που συνήθιζε να φορά, των Ορεινών με αρχηγό τον Αλέξανδρο Κουμουνδούρο και των Κοιλιακών, με αρχηγό τον Επαμεινώνδα Δεληγεώργη. Έτσι, καλώντας τους εν λόγω αρχηγούς μετά τον τελευταίο ανασχηματισμό της κυβερνήσεως Ρούφου, εκθέτοντας την σοβαρότητα των ζητημάτων, τους ζήτησε να συνεργαστούν σχηματίζοντας μία κοινή ισχυρή κυβέρνηση. Παρότι και οι τρεις αρχηγοί υποσχέθηκαν πως θα συμπράξουν “επ΄ αγαθώ” της χώρας, οι αυθαίρετες απαιτήσεις του Δημητρίου Βούλγαρη, [ανδρός ισχυρογνώμονος και εγωιστού μέχρι του σημείου να γίνεται δεσποτικός και τυραννικός, παρά του ότι ήτο τολμηρός και αποφασιστικός στις πράξεις του, ο οποίος μάλιστα συνήθιζε να δίνει την απάντηση στα αρβανίτικα “άστε ντούα” (“έτσι θέλω”), όταν του ζητούσαν να δικαιολογήσει τις αποφάσεις του], να προσφέρει μόνον ένα χαρτοφυλάκιο -δηλαδή θέση υπουργού- στο ιδιαίτερα ισχυρό κόμμα των Ορεινών, ανάγκασε τελικά τον Αλέξανδρο Κουμουνδούρο να αποχωρήσει και να μη συμμετάσχει. Έτσι η κυβέρνηση σχηματίστηκε μόνον από τον Βούλγαρη και τον Δεληγεώργη , και ονομάσθηκε “Συντροφική κυβέρνηση”.

Κατά τη διάρκεια αυτής της ταραγμένης διακυβέρνησης που σας περιέγραψα, ευρίσκετο σε εξέλιξη η Κρητική Επανάσταση, την οποία προσπαθούσε να υποβοηθήσει ανεπίσημα. Άλλωστε, ο τουρκικός κίνδυνος γινόταν ολοένα και πιο ορατός με την συγκέντρωση στρατευμάτων στα σύνορα της Θεσσαλίας.

Οι Κρήτες, μη αναμένοντας βοήθεια από πουθενά, αποφάσισαν να εξεγερθούν μόνοι τους. Ύψωσαν τη σημαία της Επαναστάσεως την 21η Αυγούστου 1866, με το σύνθημα «Ένωσις ή Θάνατος». Σας αναφέρω, ότι μία από τις πλέον σημαντικές ελλείψεις του αγώνα των Κρητών για την ελευθερία, ήταν η απουσία ενός Γενικού Αρχηγού. Την ανώτατη εξουσία ασκούσε η Γενική Συνέλευση. Τον συμβολικόν τίτλον του Γενικού Αρχηγού στην περιοχή τους είχαν: ο Ιωάννης Ζυμβρακάκης στα Χανιά, ο εξ Ελλάδος Συνταγματάρχης Πάνος Κορωναίος στο Ρέθυμνο και ο Μιχαήλ Κόρακας στο Ηράκλειο. Στην Ελλάδα συγκροτήθηκαν εθελοντικές ομάδες, που βοήθησαν τους Κρητικούς, με χρήματα, τρόφιμα και άλλα εφόδια.

Δύο μήνες προ της ενάρξεως της επαναστάσεως, συγκεντρώθηκαν οι οπλαρχηγοί και οι προεστοί στην ιστορική πλέον Μονή Αρκαδίου, και συσκέφθηκαν με τον ηγούμενο Γαβριήλ Μαρινάκη, προκειμένου να λάβουν αποφάσεις περί του πρακτέου. Αποφάσισαν η επαρχία Ρεθύμνης να αποτελέσει το κέντρο της αντιστάσεως του αγώνα με προμαχώνα την Ιερά Μονή. Όταν έφθασε στην Κρήτη ο Συνταγματάρχης Πάνος Κορωναίος, συμβούλεψε την Επαναστατική Επιτροπή να αλλάξει σχέδιο, διότι από στρατιωτικής απόψεως, το Μοναστήρι και η πέριξ περιοχή δεν αποτελούσε αμυντική τοποθεσία και δεν θα μπορούσε να αντισταθεί σε επιτιθέμενο τακτικό στρατό. Προειδοποίησε επίσης, ότι τα τουρκικά πυροβόλα ήσαν ισχυρά και θα μπορούσαν να διαρρήξουν ταχέως τα τείχη της Μονής. Ο ηγούμενος Γαβριήλ όμως, επέμενε σθεναρά να εγκατασταθεί η άμυνα εκεί, σύμφωνα με την αρχική απόφαση. Ο Κορωναίος τότε, ενίσχυσε τους ολιγοστούς οπλισμένους καλόγερους με 220 άνδρες, υπό τον γενναίο Μεσήνιο Ανθυπολοχαγό του Ελληνικού Στρατού Ιωάννη Δημακόπουλο, ο οποίος ορίσθηκε και ως φρούραρχος στην πολιορκία που  ακολούθησε.

Ο Σουλτάνος θορυβήθηκε από την εξέγερση και στις 30 Αυγούστου 1866, απέστειλε τον Μουσταφά Ναϊλή Πασά, με εντολή να την καταστείλει, αφού προηγουμένως είχε απορρίψει τα αιτήματα των Κρητικών. Ο Μουσταφά πασά έφερε το προσωνύμιο “Γκιριτλί” (δηλαδή Κρητικός), επειδή είχε συντελέσει στην κατάπνιξη της επαναστάσεως του 1821 στην Κρήτη. Αυτός, πρώτα προσπάθησε να καλοπιάσει τους επαναστάτες και να τους πείσει να επιστρέψουν στις εργασίες τους. Όταν αυτοί αρνήθηκαν, αποφάσισε να θέσει σε εφαρμογή το στρατιωτικό του σχέδιο.

ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ

Τον Σεπτέμβριο και Οκτώβριο ο Μουσταφά πασά προέβη σε εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στην περιοχή των Χανίων και στη συνέχεια εστράφη προς το Ρέθυμνο και τη Μονή Αρκαδίου, όπου ήταν η έδρα της τοπικής Επαναστατικής Επιτροπής, η αποθήκη πολεμοφοδίων και τροφίμων, καθώς και το καταφύγιο πολλών αμάχων χριστιανών. Στα τέλη Οκτωβρίου, ο πασάς με τον στρατό του, έφθασε στο Ρέθυμνο. Κάλεσε τους επαναστάτες με προκήρυξή του να καταθέσουν τα όπλα σε πέντε μέρες και τον λαό σε υποταγή, υποσχόμενος να εκπληρώσει τα δίκαια αιτήματά τους. Η Γενική Συνέλευση, η οποία συνεδρίασε την 7η Σεπτεμβρίου στους Κάμπους Κυδωνίας απέρριψε τις προτάσεις του. Μετά από αλλεπάλληλες στρατιωτικές επιτυχίες των Τούρκων και μετά την κατά κράτος ήττα του Ιωάννη Ζυμβρακάκη στο χωριό Βαφέ την 12η Οκτωβρίου, γεγονός το οποίο είχε ως αποτέλεσμα την κατακόρυφη πτώση του ηθικού των επαναστατών, ο Μουσταφά απέστειλε και δεύτερη προκήρυξη περί καταθέσεως των όπλων, υποσχόμενος γενική αμνηστία. Πολλά χωριά παρεδόθησαν αλλά ο κύριος όγκος των επαναστατών, προ της πιέσεως του τακτικού τουρκικού στρατού, υποχώρησε στην Μονή Αρκαδίου.

Μετά την περίοπτη νίκη του στον Αποκόρωνα, ο πασάς, ως έμπειρος στρατιωτικός, εγκατέστησε στις Βρύσες ως οπισθοφυλακή τον Μεχμέτ πασά και ο ίδιος με 15.000 άνδρες και ισχυρό πυροβολικό εισέβαλε στο Ρέθυμνο. Μετά από εκκαθαριστικές επιχειρήσεις των υψωμάτων προ της Μονής, έφθασε έξω από το Μοναστήρι το απόγευμα της 6ης Νοεμβρίου 1866. Διέταξε τον Ρεζίτ πασά να εισβάλει στον Μυλοπόταμο προς εμπλοκή των εκεί οπλαρχηγών με τις δυνάμεις των, αποσοβώντας τον εξ αυτού αντιπερισπασμό. Ο Πάνος Κωροναίος ευρίσκετο εμπεπλεγμένος με τις δυνάμεις του στην περιοχή Αμαρίου. Ο Μουσταφά, ως προανέφερα, είχε στη διάθεσή του περί τους 15.000 άνδρες και 30 πυροβόλα. Στη Μονή ευρίσκονταν εγκλεισμένες 964 ψυχές, ήτοι 325 άνδρες και 639 γυναικόπαιδα, από τους οποίους περί τους 300 ήταν οπλοφόροι. Επικεφαλής των αγωνιστών του Αρκαδίου ήταν ο Ανθυπολοχαγός Ιωάννης Δημακόπουλος. Ο έγκλειστοι επαναστάτες απέρριψαν άνευ ετέρας τις προτάσεις του Μουσταφά περί παραδόσεως και πλήρους αφοπλισμού.

Το πρωί της 8ης Νοεμβρίου άρχισαν οι εχθροπραξίες. Οι Τούρκοι παρά τις λυσσώδη επίθεσή των και τον όγκο των δυνάμεών τους, δεν κατάφεραν να καταλάβουν τη Μονή την πρώτη μέρα. Το βράδυ ο Μουσταφά χαλάρωσε την πολιορκία, ώστε να διαφύγουν οι πολιορκημένοι από μία πύλη χωρίς αποτέλεσμα. Οι πιστοί για τελευταία φορά μετέλαβαν των Αχράντων Μυστηρίων. Αργά την νύχτα οι Τούρκοι ενισχύθηκαν με βαρύτερα πυροβόλα, τα οποία ετάχθησαν εμπρός της κυρίας πύλης της Μονής και του δυτικού τείχους.

Την επομένη, 9 Νοεμβρίου, άρχισε εκ νέου η επίθεσης. Νωρίς το απόγευμα τα βαρέα πυροβόλα συνέτριψαν την πύλη της Μονής και το δυτικό τείχος από όπου οι επιτιθέμενοι εισέβαλαν στο μοναστήρι, αρχίζοντας τη μεγάλη σφαγή. Η μάχη εμαίνετο και οι έφοδοι των Τούρκων διαδέχοντο η μία την άλλην. Οι πολιορκημένοι αμύνοντο με δυσκολία, φράζοντας προχείρως τα ρήγματα και πολεμώντας γενναία, παρά τις μεγάλες τους απώλειες. Ο Ηγούμενος Γαβριήλ αντιληφθείς την απέλπιδα προσπάθεια, υποχώρησε προς την πυριτιδαποθήκη περικυκλωμένος και μαχόμενος πέφτει νεκρός.

Στη πυριτιδαποθήκη της Μονής γράφτηκε η τελευταία πράξη του δράματος του Αρκαδίου και μία ακόμα ένδοξη σελίδα της Ελληνικής ιστορίας. Η πυροδότηση των εφεδρικών βαρελιών μαύρης πυρίτιδος από τον Κωστή Γιαμπουδάκη, από το χωριό Αδελέ, προκάλεσε την ανατίναξη της Μονής και το θάνατο πολλών Ελλήνων αλλά και εκατοντάδων Τούρκων εισβολέων, μετατρέποντας το Μοναστήρι σε σύμβολο θυσίας και ανδρείας. Ο κρότος λέγεται ότι ακούστηκε μέχρι το Ηράκλειο. Αμέσως μετά, οι Τούρκοι όρμησαν και κατάσφαξαν όσους είχαν διασωθεί και λεηλάτησαν τα ιερά κειμήλια.

Ο Ανθυπολοχαγός Ιωάννης Δημακόπουλος, ο οποίος μετά την ανατίναξη της πυριτιδαποθήκης συνέχισε να μάχεται στον περίβολο της Μονής, αποφάσισε να παραδοθεί, μόνον όταν έλαβε εγγυήσεις για την ζωή των τελευταίων υπερασπιστών που μάχονταν μέσα από τα ερείπια. Ωστόσο, την επομένη εκτελέστηκε με αποκεφαλισμό τόσο αυτός όσο και οι περισσότεροι αιχμάλωτοι και τραυματίες. Από τους Έλληνες που βρίσκονταν στη Μονή, μόνο 3 ή 4 κατόρθωσαν να διαφύγουν, ενώ περίπου 110 πιάστηκαν αιχμάλωτοι. Οι νεκροί και τραυματίες του Μουσταφά ανήλθαν σε 1.500 περίπου στρατιώτες.

Την δραματική κατάσταση που διαμορφώθηκε μετά την ανατίναξη της Μονής περιγράφει ο τότε πρεσβευτής της Ελλάδος στην Κρήτη Νικόλαος Σακκόπουλος με τα ακόλουθα λόγια: «Τα πτώματα των Χριστιανών μένουν στη Μονή άταφα, τα πτώματα των Τούρκων θάφτηκαν αμέσως σε δεξαμενές και μεγάλους λάκκους, τους οποίους σκέπασαν με ιερές εικόνες. Είναι αδύνατον να προσεγγίσει κανείς την Μονή, εξαιτίας της πνιγηρής αποφοράς που εκτείνεται σε μεγάλη απόσταση». Άλλες πληροφορίες αναφέρουν, ότι τα 37 παλικάρια που σφάχτηκαν στην Τράπεζα (εστιατόριο) της Μονής, έμειναν άταφα μέχρι το 1869. Η τύχη όσων επέζησαν της τραγωδίας αυτής δεν ήταν καθόλου καλύτερη από εκείνων που άφησαν την τελευταία τους πνοή στο Αρκάδι. Αμέσως μετά την καταστροφή, οι Τούρκοι τους μετέφεραν μέσα σε άθλιες συνθήκες στην πόλη του Ρεθύμνου. Οι αιχμάλωτοι υπέστησαν εξευτελισμούς και ταπεινώσεις όχι μόνο από τους τούρκους μεταφορείς των, αλλά και από εκείνους που τους περίμεναν στην είσοδο της πόλης για να τους πετροβολήσουν και να τους υβρίσουν. Τις γυναίκες και τα παιδιά τα κράτησαν μια εβδομάδα στον Ι.Ν. των Εισοδίων της Θεοτόκου, ενώ τους άνδρες φυλάκισαν για ένα ολόκληρο χρόνο σε συνθήκες απερίγραπτης φρίκης.

Δεν θα γλίτωνε ουδείς από την κατάσταση αυτή, αν δεν παρενέβαινε ο εκπρόσωπος της Ρωσίας στο Ρέθυμνο Γεώργιος Σκουλούδης και ο Γενικός Πρόξενος της Ρωσίας στην Κρήτη, οι οποίοι επέβαλαν στον Πασά να εξασφαλίσει στοιχειώδη καθαριότητα και ένδυση στους αιχμαλώτους. Οι αιχμάλωτοι, αφού συμπλήρωσαν ένα έτος φυλακίσεως, απελευθερώθηκαν και πήγαν στα χωριά τους, για να συνεχίσουν προφανώς τον επαναστατικό τους αγώνα. Τη βαρβαρότητα της πολιορκίας και καταστροφής της Ιεράς Μονής, αλλά και την απίστευτη σκληρότητα και φρίκη που βίωσαν οι αιχμάλωτοι, περιέγραψαν με ανατριχιαστική σαφήνεια οι επιζήσαντες στις εκ των υστέρων μαρτυρίες τους, που όχι μόνο προκαλούν ρίγη συγκίνησης, αλλά αποτελούν και τα πλέον αδιάσειστα στοιχεία που συνθέτουν το σκηνικό της ιστορίας του Ολοκαυτώματος της Ιεράς Μονής.

Η ΑΠΗΧΗΣΗ ΤΟΥ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΑΡΚΑΔΙΟΥ

1- Το Ολοκαύτωμα του Αρκαδίου, όπως είχε συμβεί παλαιότερα με την καταστροφή των Ψαρών τον Ιούνιο 1824 και την Έξοδο του Μεσολογγίου (10 Απριλίου 1826), συγκίνησε όλο τον φιλελεύθερο χριστιανικό κόσμο, δημιουργώντας ένα νέο κύμα φιλελληνισμού στην Ευρώπη. Σπουδαίες προσωπικότητες της εποχής, όπως ο τσάρος της Ρωσίας Αλέξανδρος ο Β΄, ο Βίκτωρ Ουγκώ, ο Τζουζέπε Γκαριμπάλντι έλαβαν θέση υπέρ του Κρητικού Αγώνα, δημοσιεύοντας συγκινητικά κείμενα. Εξ άλλου, Φιλέλληνες εθελοντές έσπευσαν να ενισχύσουν από κοντά την Επανάσταση. Σημαντικές ήταν και οι χρηματικές συνεισφορές από τη Ρωσία και τις ΗΠΑ. Μεταξύ τους ο φιλέλλην Αμερικανός Σάμιουελ Χάου, ο δήμαρχος της Νέας Υόρκης και πλήθος άλλων διακεκριμένων Αμερικανών και Ευρωπαίων, συνεισέφεραν στον αγώνα των Κρητών.

2- Αν και η Κρητική Επανάσταση ατόνησε τον Ιανουάριο του 1869, ο Σουλτάνος δεν μπόρεσε τελικώς να καθυποτάξει ολοκληρωτικά τους Χριστιανούς της Κρήτης. Η δυναμική όμως συνέχιση του άνισου ένοπλου αγώνα, είχε ως αποτέλεσμα τον επηρεασμό της ευρωπαϊκής διπλωματίας και υπό την πίεση των Μεγάλων Δυνάμεων, ο σουλτάνος αναγκάστηκε να παραχωρήσει τον λεγόμενο «Οργανικό Νόμο» την 3η Φεβρουαρίου 1868, ο οποίος προέβλεπε προνόμια για τους Χριστιανούς και καθεστώς ημιαυτονομίας για το νησί. Δυστυχώς όμως, η Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα πήρε αναβολή για το έτος μακρινό τότε έτος του 1913, στη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων. Υπενθυμίζω, ότι η οριστική λύση του Κρητικού ζητήματος δίδεται με τη συνθήκη του Λονδίνου της 30ης Μαΐου 1913, οπότε και παραχωρείται η Κρήτη στην Ελλάδα. Την 1η Δεκεμβρίου 1913 γίνεται η ανακήρυξη της Ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα και η επίσημη ενσωμάτωσής της στο Ελληνικό Κράτος. Ακριβώς ένα μήνα νωρίτερα, την 1η Νοεμβρίου 1913, ο σουλτάνος Μεχμέτ ο 5ος είχε παραιτηθεί από κάθε δικαίωμα επικυριαρχίας επί της Μεγαλονήσου. Αιώνες με ποταμούς αίματος και δακρύων στη μαρτυρική Κρήτη, έβρισκαν επιτέλους την ιστορική τους δικαίωση!

3- Το Ολοκαύτωμα του Αρκαδίου, επέφερε την δικαίωση αυτής της ηρωικής θυσίας των αγωνιστών του. Η παγκόσμια κοινότητα, οι ευσυνείδητοι Ευρωπαίοι και Αμερικανοί, θαύμασαν μέσα από την υπεράνθρωπη αυτήν πράξη, την ακεραιότητα, την πίστη, το θάρρος, τη λεβεντιά, την αγάπη προς την ελευθερία, του γενναίου και όμορφου αυτού Κρητικού Λαού. Το Ολοκαύτωμα του Αρκαδίου το πήραν ποιητές και το τραγούδησαν, ζωγράφοι και το απεικόνισαν, διανοούμενοι και το απάνθισαν, ιστορικοί το τοποθέτησαν σε περίβλεπτη θέση μέσα στην Ιστορία. Έτσι όπως ήταν το Ολοκαύτωμα, τραγικό με τη σφραγίδα του υπερλόγου, έγινε θρύλος που τον τραγουδά και τον διηγείται διαχρονικά ο λαός μας, με τον ίδιο απέριττο ποιητικό τρόπο που τραγουδά και διηγείται τα γενναία έργα και την τραγική μάχη με τον Χάρο του Διγενή Ακρίτα.

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ ΤΟΥ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΑΡΚΑΔΙΟΥ

– Το Ολοκαύτωμα του Αρκαδίου, αποτέλεσε την κορυφαία φάση της προσπαθείας της Επαναστάσεως των ετών 1866 – 1869, η οποία υπήρξε η σπουδαιοτέρα από τις εκραγείσες επαναστάσεις της περιόδου της Τουρκοκρατίας στη νήσο. Αποτελεί ένα δεύτερο “1821” που αποτόλμησε ο Κρητικός Λαός, για την ένωσή του με τη Μητέρα Ελλάδα και κατεγράφη ως μια από τις ηρωικότερες ενέργειες των Ελλήνων κατά του βαρβάρου κατακτητή. Ανέδειξε στο έπακρο τις αρετές του Κρητικού λαού όπως, την μέχρι θυσίας αγάπη προς την ελευθερία, την ακλόνητο χριστιανική πίστη, την έντονη αγωνιστική διάθεση, την ακλόνητο πίστη στα δίκαια της φυλής και του αγώνα, την φιλοπατρία, την ανδρεία.

– Ο Κρητικός λαός κατέδειξε με τον πλέον αποφασιστικό τρόπο την Ελληνική του καταγωγή και συνείδηση και την απόφασή του να ενωθεί με την Ελλάδα, εκεί δηλαδή που ανήκε γενεαλογικά, ιστορικά, εθνικά, καθώς και την ακλόνητη επιθυμία του να ζει ενωμένος και αχώριστος με τον ευλογημένο τόπο του, την Κρήτη.

– Κατέδειξε, ότι αντιλαμβάνεται το νόημα της Ελευθερίας με τον ίδιο ακριβώς τρόπο με τον οποίο ο Θουκυδίδης μας την παρέδωσε στο αθάνατο κείμενο του Επιταφίου: «Ους νυν υμείς ζηλώσαντες καί το εύδαιμον το ελεύθερον, το δ’ ελεύθερον το εύψυχον κρίναντες, μην περιοράσθε τους πολεμικούς κινδύνους», που στα νεοΕλληνικά σημαίνει: “Εσείς, παίρνοντας παράδειγμα αυτούς που έπεσαν στον πόλεμο και πιστεύοντας ότι η ευτυχία βασίζεται στην ελευθερία και η ελευθερία στην γενναιότητα, μην αποφεύγετε τους κινδύνους του πολέμους υπέρ της πατρίδος”.

Εφόσον λοιπόν, η αγάπη αυτή προς την ελευθερία ζει στην ψυχή του Λαού μας με τον ίδιο τρόπο ύστερα από τόσους αιώνες και επιβεβαιώνεται εμπράκτως, σημαίνει, πως το νόημα τούτο δεν είναι ένα φιλολογικό ιδεολόγημα. Είναι αρετή ζώσα, ρέουσα στο αίμα των συγχρόνων Ελλήνων, είναι πολεμική αρετή, είναι αληθινή αγάπη προς την ελευθερία, είναι θάρρος έναντι των πολεμικών κινδύνων, όπως αποδείχτηκε περίτρανα από τις άφθονες εκατόμβες τόσων ηρωικώς πεσόντων στις μάχες και τα πολεμικά γεγονότα της σύγχρονης Ιστορίας μας, όπως το Ολοκαύτωμα του Αρκαδίου, όπου οι Κρητικοί διακήρυξαν για μιαν ακόμα φορά στην Οικουμένη, το Δικαίωμα του Ανθρώπου να ζεί με ελευθερία, αξιοπρέπεια, υπερηφάνεια και ευημερία.

– Οι Έλληνες, αντιθέτως με άλλους λαούς με διαφορετική ιστορική παράδοση και κώδικες αξιών, οδηγούν πολλάκις τη μοίρα τους στην αυτοθυσία και στην μάχη με τον θάνατο, με την δικήν τους ενεργό πρόθεση για θυσία, υπέρ των υψίστων γι’ αυτούς ιδανικών της Πίστεως και Πατρίδος. Συνεπώς, η ουσία του Ολοκαυτώματος του Αρκαδίου, συνίσταται στην κατανόηση του τρόπου με τον οποίο η αξιοθαύμαστη Ελληνική Ψυχή ανατρέπει τους γήινους νόμους της αυτοσυντήρησης, της σύνεσης, της σωφροσύνης και αίρεται σε ανώτερο επίπεδο θείων νόμων, όπως της εκτέλεσης του υπερτάτου καθήκοντος, της επιτέλεσης της υπερτάτης αρετής. Στο αυτό υπέρτατο επίπεδο ανήλθε κατά την αρχαιότητα στις Θερμοπύλες ο γενναίος Λάκων βασιλεύς Λεωνίδας, παραδίδοντάς μας την ρήση του: “Τα πυκνά βέλη των βαρβάρων θα αποτελέσουν θαυμάσιο προφύλαγμα από τον ήλιο”, επίσης ο Βυζαντινός Αυτοκράτωρ Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, παραδίδοντάς μας την ρήση του «Κοινῇ γὰρ γνώμῃ πάντες αὐτοπροαιρέτως ἀποθανοῦμεν καὶ οὐ φεισόμεθα τῆς ζωῆς ἡμῶν» καθώς και οι θυσιασθέντες για την εκτέλεση του υπερτάτου καθήκοντος μυριάδες ανωνύμων Ελλήνων της συγχρόνου Ιστορίας μας, στους αμέτρητους μαρτυρικούς Τόπους των Ελληνίδων Πατρίδων που έζησαν, στις ιστορικές κοιτίδες του Ελληνισμού. Ποιές ιστορικές Πατρίδες να αναφέρω!!: Πόντος, Ιωνία, Κωνσταντινούπολις, Καππαδοκία, Βόρειος Αφρική, Κάτω Ιταλία, Κύπρος, Μακεδονία, Ανατολική Θράκη, Ανατολική Ρωμυλία, Βόρειος Ήπειρος, και χιλιάδες χωριά και πόλεις της Ελλάδος!!

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

– Οι Έλληνες διαχρονικώς δεν άλλαξαν ποτέ την αρχιτεκτονική δομή της βουλήσεώς τους που τούς θέλει να είναι πάντοτε Γενναίοι, Ήρωες, Πρόμαχοι του ηρωικού Γένους και της Πατρίδος και Μάρτυρες της Πίστεώς των. Η βούληση των μαχητών του Ολοκαυτώματος του Αρκαδίου και η έμπρακτη θυσία τους το επιβεβαίωσαν περίτρανα.

– Η Πατρίδα μας είναι χώρα Ηρώων, Μαρτύρων και Αγίων, τελειωθέντων άλλοτε με διωγμούς και μάστιγες, άλλοτε με την προαίρεσή τους, αλλά πάντοτε μετά από γενναία μάχη και αντίσταση. Αυτή η γενναία αντίσταση αποτελεί τον μεγαλύτερο φόβο στους παρουσιασθέντες σύγχρονους εχθρούς της Πατρίδος μας, που δεν είναι άλλοι από τους εθνομηδενιστές, ιθαγενείς και εξωγενείς, οι οποίοι με συστηματικό και βίαιο τρόπο προσπαθούν και επιδιώκουν να επιβάλλουν την υπερφίαλη εξουσία τους, να μεταβάλλουν την δομή της βουλήσεώς μας, να μεταβάλλουν την Ελληνική Ιστορία, και σταδιακά να εξοντώσουν τον Ελληνισμό. Πρόκειται περί καταχθονίου σχεδίου ξένων κυρίως παράκεντρων εξουσίας, με συνέργεια των ιθαγενών βοηθών τους, που αποσκοπούν σταδιακά στην “λοβοτόμηση” της εθνικής και θρησκευτικής μνήμης των Μελών του Ορθοδόξου Γένους μας. Αυτό το ονομάζω επιχειρούμενη “Γενοκτονία της Μνήμης” των Ελλήνων και το καταγγέλλω με όλη την δύναμη της φωνής μου!

– Οι σύγχρονοι θύτες δεν κρατούν πυροβόλα όπλα και σπαθιά. Είναι ενδεδυμένοι με τους “μανδύες” εντολοδόχων πολιτικών, περισπούδαστων πανεπιστημιακών και λοιπών δασκάλων, πάσης μορφής οικονομικών παραγόντων και συμβούλων, Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων και πολλών άλλων. Όλοι αυτοί, ευτυχώς ακόμη ολίγοι… αλλά άκρως επικίνδυνοι, είναι άτομα ρευστής εθνικής συνειδήσεως. Στόχος τους ένας: Η άμβλυνση της Εθνικής συνειδήσεως και της ενάργειας των Ελλήνων, προκειμένου να αλωθεί η “Πατρίδα των Πατρίδων”. Μέθοδος: η ύπουλη καλλιέργεια της ιστορικής λήθης, η “Γενοκτονία της Μνήμης”, δηλαδή ένα σύγχρονο “Ολοκαύτωμα της Μνήμης”. Και όλα αυτά παρακαλώ διαπράττονται παρά τα σαφώς προβλεπόμενα και υπαγορευόμενα από τις επιταγές του εν ισχύει Ελληνικού Συντάγματος!

– Τα σύγχρονα όμως “Ελληνικά Ολοκαυτώματα”, δεν περιορίζονται δυστυχώς μόνο σε ανθρώπινες απώλειες, σε “Γενοκτονία της Μνήμης” αλλά και στην εξαφάνιση, στο ξεπούλημα της απομένουσας Ελληνικής Γης της ενδόξου Πατρίδος μας. Θέλουν την συρρίκνωση της Επικρατείας μας σε ξηρά, θάλασσα και αέρα!! Τους απαντάμε με ένα στόμα και μία φωνή:

Όχι, δεν θα σας περάσει!!

Εις οιωνός άριστος αμύνεσθαι περί Πάτρις!

– Το θρυλικό Ολοκαύτωμα του Αρκαδίου που αποτελεί το πλέον μεγαλειώδες και ηρωικό ορόσημο του τιτάνιου και άνισου αγώνα που έδωσαν στην νεότερη ιστορική τους διαδρομή οι Κρήτες για την ελευθερία τους, ας αποτελέσει τον φάρο μας για την αντιμετώπιση των νέων ύπουλων απειλών που δέχεται η ένδοξη Πατρίδα μας! Κλείνω την ομιλία μου με μία επίκαιρη Κρητική Μαντινάδα:

Κρήτη μου το Αρκάδι σου θα λάμπει στους αιώνες,
και θα μαθαίνει τους λαούς πώς γίνονται οι αγώνες!

Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή Σας!

Κόντης Αθ. Ιωάννης
Υποστράτηγος ε.α.
Θεσσαλονίκη, 07 Δεκεμβρίου 2024.