Φυσιολατρία και Ορειβασία.
Γράφει ο Ιωάννης Κόντης (*)
Η Φύση είναι όμορφη πάντοτε, γιατί είναι η Ζωή. Ιδιαίτερα όμως την Άνοιξη ομορφαίνει περισσότερο, γιατί αρχίζει ο νέος κύκλος της ζωής! Σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Οικουμένης η φύση είναι όμορφη όπως διαμορφώθηκε μόνη της με διεργασίες που μόνον Εκείνη γνωρίζει καλά. Όπου παρενέβησαν οι Άνθρωποι, η φύση υστέρησε. Ο τεχνικός πολιτισμός τοποθέτησε την “λογική” και το “συμφέρον” με τέτοιο τρόπο, που κατόρθωσε να ανακόψει σε πολλά σημεία την φυσική εξέλιξη και ανάπτυξη. Όπου δεν μπόρεσε να πάει ο τεχνικός πολιτισμός, όπως στα βουνά, η φύση τράβηξε τον δρόμο της.
Οι Περιπατητές και οι Ορειβάτες είναι Φυσιολάτρες, λάτρεις και προστάτες -με τα διαθέσιμα μέσα τους- της αέναης και αειφόρου φύσης. Σκοπός τους είναι ο θαυμασμός, η εξερεύνηση και η προστασία του Φυσικού πλούτου και κάλους του Πλανήτη, όπως αυτός δημιουργήθηκε και έφτασε στις μέρες μας με τις αέναες διεργασίες της Φύσης και ταυτόχρονα η σωματική, συναισθηματική και πνευματική άθλησή τους μέσα σε αυτή. Προσεγγίζουν όπως μπορεί ο καθένας καλύτερα την Μητέρα Φύση με τον προσήκοντα σεβασμό και σοβαρότητα. Καμία διατάραξη της Φύσης δεν πρέπει να συμβεί, όπως ρύπανση, φωτιά, προσβολή της πανίδας και χλωρίδας κτλ. Οι Φυσιολάτρες Περιπατητές και Ορειβάτες εκδράμουν στην Φύση τακτικά, με όλες τις καιρικές συνθήκες, στα βουνά και στις λαγκαδιές για να την συναντήσουν, μελετήσουν, εξερευνήσουν και τελικώς να την απολαύσουν. Ό άλλος σημαντικός σκοπός προσέγγισης της Φύσης [εκτός των πόλεων], είναι η ενδυνάμωση του σώματος και του πνεύματος στο αμιγώς φυσικό περιβάλλον. Πάντοτε κερδίζεις κάτι περπατώντας και ερευνώντας την Φύση. Μαθαίνεις, διδάσκεσαι, αλλά και συγχρόνως αθλείσαι. Ο Άνθρωπος από της εμφανίσεως του ζούσε πάντοτε αρμονικά με την Μητέρα Φύση. Μόνο τώρα τελευταία, με στόχο το κέρδος, τον Χρήμα, αδιαφόρησε για αυτή και “βάλθηκε” να την καταστρέψει.
Έτσι λοιπόν, οι Φυσιολάτρες Περιπατητές και Ορειβάτες, όταν τελειώνει το “οξυγόνο” τους στην πόλη, ο – καθένας τους γνωρίζει πότε… – εκδράμει στην Φύση που τον ευχαριστεί, και αναπληρώνει αυτό που του λείπει: Την χαρά της εξοχής, την άθληση, την παρατήρηση των φυσικών διεργασιών και φυσικών φαινομένων, την κατάκτηση των βουνών, κτλ.
Εμείς, έτυχε να γεννηθούμε σε έναν ευλογημένο τόπο, που περιβάλλονταν από ψηλά βουνά. Ανοίξαμε τα μάτια μας και είδαμε βουνά, το Παγγαίο Όρος ανατολικά, το Μενοίκιο νότια και δυτικά και το Φαλακρό βόρεια. Παντού βουνά!! Ήταν εύλογο λοιπόν να έρθουμε σε επαφή με το βουνό από τα παιδικά μας χρόνια, και σταδιακά να αναγνωρίσουμε τις αξίες, τις δυσκολίες και τα χαρακτηριστικά του. Κάθε εποχή του έτους απολαμβάναμε τα χαρακτηριστικά του και τα χαιρόμασταν. Μας μάγευε η υπομονή της ατίθασης, πρωτόγονης, αέναης βουνίσιας φύσης, η οποία δέχονταν αδιαμαρτύρητα όλα τα στοιχεία της, τον ήλιο, τον αέρα, την βροχή, το χιόνι και χαλάζι, τους κεραυνούς. Την Άνοιξη αναγεννιόνταν και τον χειμώνα έπεφτε στην νάρκη. Γνωρίσαμε από παιδιά την πανίδα και χλωρίδα της, η οποία διαμορφώνονταν σύμφωνα με τους αρχέγονους φυσικούς νόμους και κανόνες. Μας δίδασκε η βουνίσια Φύση, μας μέστωνε και μας μετουσίωνε. Έτσι με τα χρόνια, διαμόρφωνε σταδιακά και τον χαρακτήρα των ανθρώπων γύρω της!
Η ορειβασία λοιπόν, για την οποία θα αναφερθούμε, είναι ένα υπέροχο άθλημα/δραστηριότητα (με την ευρύτερη του όρου έννοια), κατάλληλη για όλες τις ηλικίες και για τα δύο φύλα. Προσφέρει πληθώρα ωφέλιμων υπηρεσιών στον Ορειβάτη, ο οποίος όμως οφείλει να την ασκεί με σύνεση, σεβασμό προς τους νόμους του βουνού, με μέτρο και εντός των φυσικών του δυνατοτήτων. Παρακάτω θα αναφερθούν τα οφέλη της ορειβασίας πιό αναλυτικά.
Τα περισσότερα Ελληνικά βουνά είναι πανέμορφα, με ιδιαίτερη πανίδα και χλωρίδα, με διαμορφωμένα μονοπάτια για πεζοπορία, καταφύγια και άλλες διευκολύνσεις. Το ίδιο και τα βουνά της γειτονικής Βουλγαρίας. Η κύρια διαφορά τους έγκειται στο γεγονός, ότι τα δικά μας (τα περισσότερα εξ αυτών), δεν συγκρατούν τα ύδατα στις κοιλότητές τους εν αντιθέσει με τα βουνά της γείτονος. Ο λόγος είναι ότι τα δικά μας βουνά, ως αρχαιότερα στον σχηματισμό τους, αποτελούνται κυρίως από διαπερατά στο νερό πετρώματα και έτσι το νερό απορροφάται και χάνεται ή βγαίνει παρακάτω, σε μερικές περιπτώσεις, σαν πηγή. Τα Βουλγαρικά βουνά (π.χ. Πιρίν, Ρήλα), έχοντας στα σπλάχνα τους περισσότερο αδιαπέραστο γρανίτη, δεν απορροφούν το νερό και το χιόνι. Έτσι στις κοιλότητες του όρους Πιρίν και της Ρίλας το νερό των χιονιών και της βροχής σχηματίζει μικρές και μεγαλύτερες λίμνες, που προσδίδουν ιδιαίτερη ομορφιά και χάρη και μία ξεχωριστή πανίδα και χλωρίδα. Μία δεύτερη μεγάλη διαφορά είναι, ότι το νοτιότερο γεωγραφικό πλάτος ανάπτυξης της
πανέμορφης ερυθρελάτης, [επιστημονική ονομασία Picea abies, η οποία είναι ένα είδος αειθαλούς κωνοφόρου δέντρου, ιθαγενούς της Ευρώπης, που αποκαλείται και νορβηγικό έλατο. Ονομάζεται ερυθρελάτη ή κόκκινο έλατο λόγω των κλαδίσκων (νεαρών κλαδιών) που έχουν κοκκινωπή απόχρωση], σταματάει στα σύνορα με την Βουλγαρία (στο δάσος της Ελατιάς).
Τα Βουλγαρικά βουνά είναι κατάφυτα από την πανέμορφη ερυθρελάτη, ενώ τα Ελληνικά από πεύκα, ρόμπολα και άλλη άγρια θαμνώδη και δενδρώδη βλάστηση, με την δική τους ομορφιά βέβαια, έναντι μιάς άλλης ομορφιάς των δένδρων της ερυθρελάτης.
Είχα την χαρά να ανεβώ σε πολλά βουνά της ευλογημένης Πατρίδος μας και να κατακτήσω πολλές από τις ανεμοδαρμένες κορυφές τους, χειμώνα και καλοκαίρι. Ανάπνευσα τον καθαρό τους αέρα, είδα και απόλαυσα την ομορφιά του ανατέλλοντος ηλίου, ήπια το γάργαρο νερό των πηγών, γνώρισα από κοντά την χλωρίδα και πανίδα της περιοχής και την φωτογράφισα, είδα τα πράσινα φύλλα και τα άνθη να αναπτύσσονται την άνοιξη και να πέφτουν το Φθινόπωρο, το χιόνι να σκεπάζει τα πάντα και να ναρκώνει τα περισσότερα φυτά, άκουσα την καρδιά μου να κτυπά δυνατά και την αναπνοή μου να ξεφυσά σαν ατμομηχανή, ένοιωσα την αδρεναλίνη να «χύνεται» στις φλέβες μου για να μου δώσει την δύναμη να αντέξω, διεύρυνα τον κύκλο των γνωστών μου με εξαιρετικούς Ανθρώπους Ορειβάτες που τυχαίως τους συνάντησα στα βουνά έχοντας τις ίδιες αναζητήσεις μαζί μου, ενδυνάμωσα τους δεσμούς της φιλίας μου με τους ήδη καλούς φίλους και συν-ορειβάτες μου, έζησα στιγμές υπέροχες, ανεπανάληπτες περιπέτειες και ιστορίες στα διάφορα ορειβατικά καταφύγια με τους φίλους μου, αλλά και αγνώστους ορειβάτες, ξενύχτησα με τα ροχαλητά τους, γέλασα πολύ και άλλοτε πόνεσα, αλλά πάντα καλόκεφος το πρωί αναχωρούσα για την εκπλήρωση του υπολοίπου προγράμματος. Γνώρισα και ένιωσα από κοντά την σοφία της Φύσης, της Μητέρας Φύσης. Η ορειβασία με έφερε ακόμη πιο κοντά στον Θεό μας!!! Τον συνάντησα, προσευχήθηκα και με βοήθησε πολλές φορές!!! Ναι, υπάρχει ο Παντοδύναμος Θεός και ελέγχει όλο το Σύμπαν, όχι μόνον την μικρή Γη!!
Τι να σας πρωτοαναφέρω… Τα αντιλαμβάνεστε μόνοι σας!!!
Κατ’ αυτόν τον τρόπο, «συστήθηκα» με τον Μύτικα (Όλυμπο), με όλες τις κορυφές του Φαλακρού, με τον Όρβηλο, Βόρρα, Πήνοβο, Τζένα, Παγγαίο, Μενοίκιο, Σμόλικα, Ροδόπη, Τύμφη, Υψάριο, Μετέωρα, Πάρνηθα καί άλλων. Το έτος 2007 με καλούς φίλους ορειβάτες, πραγματοποίησα την πρώτη μου ανάβαση εκτός Ελλάδος στο όρος Πιρίν (κορυφή Βίχρεν)–Βουλγαρία περπατώντας επί διήμερο πάνω από 30 χιλιόμετρα. Ακολούθησαν το όρος Ρίλα-κορυφή Μουσαλά, οι Δολομίτες στην Ιταλία (Τσίμα Μπρέντα), η Via Ferrata, οι Άλπεις-Αυστρία (κορυφή Gross Kclockner). Λόγω της γειτνιάσεως της Δράμας με το ορεογραφικό συγκρότημα του Πυρίν (Βουλγαρία) και συνεπώς της ευκολότερης και φθηνότερης προσέγγισης σε πολύ όμορφα βουνά κατάλληλα για ορειβατικές αναζητήσεις, ακολούθησαν πολλές αναβάσεις και διασχίσεις ορέων στην νότιο Βουλγαρία, η οποία όπως ανέφερα διαθέτει εξαιρετικής ομορφιάς βουνά και οργανωμένα καταφύγια. Ομολογώ, ότι τα όρη και η ορειβασία (εν προκειμένω αλπινισμός) είναι μεν εξαιρετικά όμορφα, αλλά συγχρόνως και εξαιρετικά απαιτητικά ως προς την λήψη προστατευτικών μέτρων ασφαλείας. Εδώ δεν ισχύει το ευτράπελο: «η τρέλα πάει στα βουνά»!! Αντιθέτως μάλιστα!!! Η ζωή είναι μία και μοναδική, γλυκύτατη και αναντικατάστατη, και δεν πρέπει να απωλέσθη, περιορισθεί ή αλλοιωθεί σε ποιότητα με επιπόλαιες ή αλαζονικές ενέργειες στα βουνά. Είπαμε και το φωνάζουμε: Κάνουμε το χόμπι και το κέφι μας, αλλά δεν παίζουμε ποτέ την ζωή μας σε ρωσική ρουλέτα!! Αυτός ο κανόνας ισχύει σε όλες τις δραστηριότητες που απαιτούν δράση στην φύση.
Στο βουνό ακολουθούμε πιστά τους κανόνες ασφαλείας που αναφέραμε παραπάνω, για να πάνε όλα καλά και να απολαύσουμε την δραστηριότητά μας και να μην προκύψουν ανεπιθύμητα αποτελέσματα.
Πρώτα από όλα η συγκρότηση της ορειβατικής ομάδος πρέπει να γίνεται από άτομα που έχουν την ίδια αγάπη για την φύση και την ορειβασία, ισοδύναμη περίπου φυσική κατάσταση/δυνατότητες, και -αν είναι δυνατό- από φίλους. Η ομάδα πρέπει να είναι μικρή μέχρι τέσσερα άτομα και να υπάρχει ένας έμπειρος αρχηγός. Όταν ετοιμαζόμαστε για ορειβασία, ενημερωνόμαστε λεπτομερώς για τις επικρατούσες μετεωρολογικές συνθήκες όλων των ημερών του προγράμματος για την περιοχή της δράσης μας.
Προβαίνουμε σε πολύ καλό και λεπτομερή σχεδιασμό και μελέτη της δραστηριότητας -όσο απλή και αν είναι αυτή- και ενημερώνονται όλοι περί αυτών. Ο εξοπλισμός και τα εφόδια που θα πάρουμε [σακίδια, ένδυση, υπόδηση, τρόφιμα, νερό, κτλ] πρέπει να ελεγχθούν προ της αναχωρήσεως λεπτομερώς και να είναι ανάλογα της σχεδιαζόμενης δραστηριότητας (ούτε περισσότερα, ούτε λιγότερα). Όλα τα μέλη της ομάδας πρέπει να είναι ευδιάθετα, με καλή υγεία και σωματική κατάσταση και ξεκούραστοι πριν την δραστηριότητα. Ένας ασθενής, κουρασμένος, ή κακόκεφος ορειβάτης είναι απολύτως βέβαιο ότι θα “βγάλει” δεκάδες δυσεπίλυτα προβλήματα στο βουνό.
Για το πρόγραμμα δράσης [δρομολόγια, διανυκτερεύσεις, χρονικά όρια, κτλ] ενημερώνονται οι οικογένειές μας και άλλοι φίλοι μας ορειβάτες που δεν είναι μαζί μας, τα οργανωμένα καταφύγια ή διασωστικές ομάδες ή άλλες κατάλληλες κρατικές αρχές (όπου υπάρχουν). Οι φυσικές δυνάμεις και οι ορειβατικές ικανότητες επιβάλλεται να είναι ανάλογες με τη σχεδιαζόμενη δραστηριότητα. Ποτέ στο βουνό δεν πρέπει να γίνονται υπερβολές ή υπερεκτιμήσεις των δυνάμεων και των ικανοτήτων. Αν και όταν αυτές γίνουν, πάντα κάποιος-οι “πληρώνουν” τα ατοπήματα αυτό. Στο βουνό “τα πάντα” είναι δυνατόν να συμβούν και γι αυτό πρέπει να κρατάμε εφεδρείες δυνάμεων και κουράγιο για να τα αντιμετωπίσουμε. Οι εκπλήξεις πάντα υπάρχουν. Η αντιμετώπιση εκτάκτων καταστάσεων ανάγκης πρέπει να είναι πάντα στο μυαλό μας, έστω κι αν δεν συμβούν ποτέ. Ο καθένας πρέπει να γνωρίζει εξ αρχής και σε κάθε στιγμή πολύ καλά όλα τα όριά του (τις σωματικές του δυνάμεις, τις ψυχικές του δυνάμεις -το ηθικό-, τα υλικά μέσα και εφόδια που διαθέτει) και η ομάδα πρέπει να μπορεί να τον βοηθήσει -κατά το δυνατόν- να τα ανακτήσει. Ένας εξαντλημένος ορειβάτης, με απώλεια ηθικού και αυτοπεποίθησης, είναι προτιμότερο να σταματήσει.
Το ζητούμενο λοιπόν για τον περιπατητή και ορειβάτη είναι, να απολαμβάνει την ζωή του έστω και αν σωματικά αθλείται και κουράζεται. Ο καθένας με τον δικό του ρυθμό. Χωρίς υπερβολές, χωρίς άγχος.
Η απόλαυση της παρατήρησης της εναλλασσόμενης σε κάθε βήμα υπέροχης φύσης, ο καθαρός αέρας του βουνού, η καλή και ευχάριστη συζήτηση μεταξύ των ορειβατών, η ένταση της ανάβασης και της κατάβασης, η αίσθηση της “έκκρισης” της αδρεναλίνης στο αίμα, η αύξηση των καρδιακών παλμών και της αναπνοής, η χαρά της καλής παρέας με άτομα που έχουν την ίδια αγάπη για την ορειβασία, η ενδυνάμωση των φιλικών σχέσεων της ομάδος, η γοητεία και η ομορφιά της κατάκτησης της κορυφής, [που δεν είναι πάντα ο σκοπός της δραστηριότητας], η απαράμιλλος ομορφιά της ορεινής πανίδας και χλωρίδας, των τρεχούμενων νερών, του χιονιού και της βροχής, αποτελούν μία ιδιαίτερη “μαγεία” που σε κυριεύει μετατρέπονται στο ελιξίριο της σωματικής και ψυχικής υγείας και εν κατακλείδι σε έναν ξεχωριστό τρόπο υγιεινής ζωής. Οι φωτογραφίες και τα βίντεο από τις ορειβατικές δραστηριότητες δεν μπορούν να περιγράψουν με ακρίβεια τις χαρές, τις δυσκολίες και τα συναισθήματα που νοιώθουν και αντιμετωπίζουν οι Ορειβάτες.
Εξ άλλου, πολλοί άνθρωποι αγαπούν να περνούν ατελείωτες ώρες καθήμενοι στις καφετερίες ή στα μπαλκόνια τους πίνοντας καφέ, συζητώντας, μελετώντας ή βλέποντας τηλεόραση. Άλλοι πάλι χαλαρώνουν και γοητεύονται απολαμβάνοντας υπέροχα φαγητά και λιχουδιές στις ταβέρνες. Πολύ καλά πράττουν εφόσον ηρεμούν και το απολαμβάνουν. Αναφαίρετο δικαίωμα τους. Τα συναισθήματα, οι εικόνες, τα βιώματα και οι εμπειρίες που ζεί και αισθάνεται κάποιος στο βουνό, είναι μοναδικά και ανεπανάληπτα και δεν είναι δυνατόν να τα βρει πουθενά αλλού καθώς και δεν είναι δυνατόν να συγκριθούν με άλλα!! Για μένα προσωπικά, το βουνό είναι αυτό που με έλκει περισσότερο και με αναπαύει και όχι η θάλασσα ή οι ταβέρνες με το καλό φαγητό.
Η Ορειβασία είναι συνυφασμένη με την σωματική κούραση/καταπόνηση και την ταυτόχρονη ευχαρίστηση εξ αυτής. Είναι κάτι σαν πικρό-γλυκό φάρμακο, που το πίνεις με ευχαρίστηση γιατί σε θεραπεύει! Προσφέρει πολλά οφέλη για την υγεία μας, και πέραν από τον θαυμασμό και την απόλαυση της φύσης, συμβάλει αποφασιστικά στην καλή λειτουργία του οργανισμού μας. Θα αναφερθούμε πρώτα στην βελτίωση της καρδιακής λειτουργίας. Με την ορειβασία, η καρδιά αναγκάζεται εκ των πραγμάτων να προσαρμοστεί στις έντονες απαιτήσεις αιμάτωσης των μυών και των οργάνων. Έτσι γυμνάζεται καλύτερα και το μυοκάρδιο και προφυλάσσει από καρδιοπάθειες. Βελτιώνεται ωστόσο και η νοητική λειτουργία, γιατί το μυαλό μας στο βουνό πρέπει να βρίσκεται πάντοτε σε εγρήγορση. Ο καθαρός αέρας και η έντονη αναπνοή οξυγονώνουν καλύτερα όλους τους ιστούς και τον εγκέφαλο και επέρχεται η ευεξία, η πνευματική διαύγεια και ψυχική ηρεμία από τις έγνοιες και τους λογισμούς. Με την ορειβασία επέρχεται η απώλεια βάρους εφόσον διότι η έντονη σωματική δραστηριότατα “καίει” το υποδόριο λίπος. Έτσι βελτιώνεται η η εν γένει φυσική κατάσταση και υγεία αλλά και η εξωτερική εικόνα του σώματος με αποτέλεσμα να αυξάνει η αυτοεκτίμηση του ορειβάτη και βελτιώνεται η ψυχική του υγεία. Αυτό βέβαια μπορεί να επιτευχθεί και στα γυμναστήρια ή με την ενασχόληση με άλλα αθλήματα, όμως εδώ αναφερόμαστε αποκλειστικά στην ορειβασία.
Συμπερασματικά, η ορειβασία και η πεζοπορία στην φύση είναι ένας υπέροχος τρόπος ζωής, προσιτός σε όλους. Ευτυχείς αυτοί που θέλουν και μπορούν να τον ζήσουν και να τον απολαύσουν.
(*)
Υποστράτηγος ε.α
Πτυχιούχος Τμήματος Οικονομικών Σπουδών ΑΠΘ
Πτυχιούχος Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας ΔΠΘ
Πτυχιούχος Ανωτάτης Στρατιωτικής Ακαδημίας του Γενικού Επιτελείου Ενόπλων Δυνάμεων της Ρωσικής Ομοσπονδίας
