Ημέρα Μνήμης: 3η Οκτωβρίου 1943, η Σφαγή των Λιγκιάδων.

Συμπληρώνονται σήμερα 79 χρόνια από την αποφράδα Κυριακή , 3η Οκτωβρίου 1943, όταν τμήματα της αιμοσταγούς μεραρχίας «Εντελβάις» διέπραξαν ένα ακόμη έγκλημα πολέμου: την αναίτια εκτέλεση των κατοίκων και την ολική καταστροφή του χωριού Λιγκιάδες Ιωαννίνων.

Γεγονότα που προηγήθηκαν.

Οι ελληνικές αντιστασιακές ομάδες είχαν σημαντική δράση στην Ήπειρο κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Την 1η Οκτωβρίου 1943 ο Γιόζεφ Ζάλμινγκερ, γερμανός αξιωματικός, σκληρός ναζιστής, φίλος του Αδόλφου Χίτλερ και υπεύθυνος γιά επιθέσεις κατά αμάχων, όπως η σφαγή του Κομμένου που οδήγησε στον θάνατο 317 ατόμων, έπεσε σε οδόφραγμα ανταρτών του ΕΔΕΣ, όπου εφονεύθει.

Η διαταγή της γερμανικής διοίκησης για τα αντίποινα καθόριζε: «Εκδικηθείτε την ειδεχθή δολοφονία με μια αμείλικτη επιχείρηση αντεκδίκησης σε ακτίνα 20 χιλιομέτρων από το σημείο τέλεσής της»

Το χωριό των Λιγκιάδων δεν συσχετίσθηκε με κάποια αντιστασιακή δραστηριότητα από τις γερμανικές υπηρεσίες πληροφοριών. Ίσως ο λόγος που επελέγη ως στόχος είναι το γεγονός ότι το χωριό, λόγω του μεγάλου υψομέτρου των 960 μέτρων στο οποίο ευρίσκετο, ήταν ορατό από τα Ιωάννινα, και οι γερμανοί απέβλεπαν στην τρομοκράτηση των κατοίκων της πόλεως.

Η Σφαγή.

Οι Λιγκιάδες δέχτηκαν αρχικά πυρά όλμων, που τοποθετήθηκαν στο νησί της λίμνης των Ιωαννίνων και στις ακτές της, κοντά στο Πέραμα. Ακολούθως στρατιώτες, που αποβιβάστηκαν από 5 οχήματα στην τοποθεσία Λάκκα Μαράφα, κινήθηκαν πεζή προς το χωριό, το οποίο κατέλαβαν χωρίς αντίσταση.

Όσοι από τους κατοίκους δεν κατάφεραν να ξεφύγουν, οδηγήθηκαν στην κεντρική πλατεία του χωριού από τους γερμανούς. Αφού έγινε εκτεταμένη έρευνα και λεηλασία στις κατοικίες, όλοι οι πολίτες διαιρέθηκαν σε μικρές ομάδες και οδηγήθηκαν στις αποθήκες σπιτιών, όπου εκτελέσθηκαν.

Συνολικά 92 κάτοικοι έχασαν τη ζωή τους, μεταξύ αυτών 34 παιδιά και μωρά, 37 γυναίκες και 11 ηλικιωμένοι. Τα θύματα είτε πυροβολήθηκαν, είτε εγκλωβίστηκαν στα σπίτια τους και κάηκαν ζωντανοί. Οι περισσότεροι ενήλικες κάτοικοι δεν ήταν παρόντες κατά την διάρκεια της επίθεσης, επειδή δούλευαν σε γειτονικά χωριά και έτσι επεβίωσαν. Τρία παιδιά και δύο ενήλικες κατάφεραν να γλιτώσουν τον θάνατο, προσποιούμενοι τους νεκρούς ανάμεσα στα θύματα. Ένα από τα παιδιά, ο μικρός Παναγιώτης Μπάμπουσκας, μόλις 10 μηνών τραυματίσθηκε σοβαρά στην πλάτη, από ξιφολόγχη γερμανού, ωστόσο κατάφερε να επιβιώσει. Τον βρήκαν να προσπαθεί να θηλάσει από το παγωμένο στήθος της νεκρής μητέρας του. Το συγκλονιστικό αυτό γεγονός έχει αποτυπωθεί σε τμήμα του Μνημείου των Λιγκιάδων.

Όλα τα κτίρια του χωριού πυρπολήθηκαν, πλην της εκκλησίας και του σχολείου.

Στη μηνιαία αναφορά της μεραρχίας προς το Γενικό Επιτελείο της Βέρμαχτ η επιχείρηση περιγράφεται ως εξής: «Από το χωριό Λιγκιάδες και τα υψόμετρα 1015 και 1277 ασθενής αντίσταση του εχθρού. 50 πολίτες εξοντώθηκαν. Οι Λιγκιάδες αποτεφρώθηκαν. Λάφυρα, 20 μουλάρια».

Γεγονότα που ακολούθησαν.

Οι δολοφόνοι της μεραρχίας “Εντελβάις” καταδικάστηκαν στη δίκη της Νυρεμβέργης (1946), αλλά λίγο καιρό μετά αφέθησαν ελεύθεροι.

Από όσους συμμετείχαν στη Σφαγή των Λιγκιάδων, μόνο ο τριανταοκτάχρονος, τότε, τραυματιοφορέας Φέλιξ Μπουριέρ, έδειξε μεταμέλεια. Στις 3 Οκτωβρίου 1947, έστειλε στον πρόεδρο της κοινότητας μια συγκλονιστική επιστολή, στην οποία εξέφραζε τη λύπη του για “την ωμή βία και την αδικία απέναντι στους αθώους πολίτες”. Ο Φέλιξ Μπουριέρ μετά τον πόλεμο έγινε μοναχός στο μοναστήρι Σέφτλαρν, πήρε το όνομα Μπάζιλ και πέθανε εκεί στις 7 Νοεμβρίου 1994.

Στις 7 Μαρτίου του 2014 ο πρόεδρος της Γερμανίας Γιοάχιμ Γκάουκ επισκέφθηκε το χωριό των Λιγκιάδων μαζί με τον Έλληνα ομόλογό του Κάρολο Παπούλια. Ο Γκάουκ ήταν ο πρώτος επίσημος αξιωματούχος της Γερμανίας που επισκέφθηκε το χωριό και εξέφρασε ντροπή και πόνο για τις φρικαλεότητες που διέπραξαν τα στρατεύματα της Βέρμαχτ.

Κατά την ομιλία του στο χώρο του Μνημείου ανέφερε μεταξύ άλλων :“Με αίσθημα ντροπής και πόνου ζητώ από τις οικογένειες των δολοφονηθέντων συγνώμη”.

Μετά την ομιλία του, σε συζήτηση με εκπροσώπους του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα (ΕΣΔΟΓΕ), όταν τέθηκε το θέμα των επανορθώσεων ο κ. Πρόεδρος δήλωσε: “Η ιδιότητά μου ως Προέδρου της Δημοκρατίας δεν μου επιτρέπει να πάρω μία διαφορετική θέση στο θέμα των επανορθώσεων από αυτή της γερμανικής κυβέρνησης. Δεν είμαι μέλος αυτής της κυβέρνησης”.

Οι Λιγκιάδες χαρακτηρίσθησαν Μαρτυρικό Χωριό με το Π.Δ. 399/1998 (ΦΕΚ A 277/1998).

Ας είναι Αιωνία η Μνήμη των Αθώων Μαρτύρων.

Δεν τους ξεχνούμε!

**

Συλλογή-επεξεργασία ιστορικών στοιχείων: Ομάδα Σύνταξης ΣΣΕ77.

Πηγές: wikipedia, protothema.gr, esdoge.gr, dw.com (deutsche welle).