Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων.

Αποτελεί τον αρχαιότερο γνωστό πολύπλοκο, πλανητικής λειτουργίας, μηχανισμό, θεωρείται ως ο πρώτος αναλογικός υπολογιστής και τα χαρακτηριστικά κατασκευής του υποδηλώνουν ότι κατασκευάσθηκε κατά τη διάρκεια της Ελληνιστικής περιόδου.

Ανασύρθηκε, από αλιείς, σε ναυάγιο ανοικτά των Αντικυθήρων, νοτίως της Πελοποννήσου. Με βάση τη μορφή των ελληνικών επιγραφών που φέρει χρονολογείται μεταξύ του 150 π.Χ. και του 100 π.Χ., αρκετά πριν από την χρονολογία του ναυαγίου, το οποίο ενδέχεται να συνέβη ανάμεσα στο 76 π.Χ. και 60 π.Χ. Το ναυάγιο ανακαλύφθηκε το 1900 μ.Χ σε βάθος περίπου 60 μέτρων και πολλοί θησαυροί, αγάλματα και άλλα αντικείμενα , που εκτίθενται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών , ανασύρθηκαν από Συμιακούς σφουγγαράδες, .

Ο μηχανισμός είναι η αρχαιότερη σωζόμενη διάταξη με γρανάζια, ιδιαίτερα πολύπλοκης πλανητικής λειτουργίας. Είναι κατασκευασμένος από μπρούντζο και βρισκόταν εγκιβωτισμένος σε ξύλινο πλαίσιο. Έχει προβληματίσει και συναρπάσει πολλούς ιστορικούς της επιστήμης και της τεχνολογίας αφότου ανακαλύφθηκε. Ήταν ένας αναλογικός υπολογιστής, σχεδιασμένος για να υπολογίζει και απεικονίζει τις κινήσεις των ουρανίων σωμάτων, τις εκλείψεις ηλίου και σελήνης, καθώς και φάσεις αυτής. Επίσης, προσδιόριζε την ημερομηνία τέλεσης αρχαίων αγώνων στην Ελλάδα (Ολύμπια, Πύθια, Ίσθμια, Νέμεα, κ.α.).

Ο καθηγητής Ντέρεκ ντε Σόλα Πράις, φυσικός και ιστορικός της επιστήμης που εργαζόταν στο Πανεπιστήμιο του Γέηλ, δημοσίευσε ένα άρθρο για τον μηχανισμό αυτό, στο περιοδικό Scientific American τον Ιούνιο του 1959, όταν ακόμα ο μηχανισμός δεν είχε μελετηθεί πλήρως. Το 1973 ή το 1974 δημοσίευσε τη μονογραφία του με τίτλο «Γρανάζια από τους Έλληνες», βασισμένη σε σάρωση του μηχανισμού με ακτίνες γ που πραγματοποίησε ο ακτινοφυσικός του Ε.ΚΕ.Φ.Ε. «Δημόκριτος» Χαράλαμπος Καράκαλος. Ο Πράις υποστήριξε ότι η συσκευή αυτή θα μπορούσε να είχε κατασκευασθεί στη Σχολή του Απολλωνίου στη Ρόδο.

Η μελέτη του μηχανισμού συνεχίζεται από Άγγλους και Έλληνες ειδικούς των Πανεπιστημίων του Κάρντιφ, των Αθηνών, της Θεσσαλονίκης, του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης, σε μια διαπανεπιστημιακή ομάδα. Η σύγχρονη έρευνα υποστηρίζεται από την σύγχρονη τεχνολογία, με πρωτοποριακά προγράμματα ψηφιακής απεικόνισης και έναν ειδικό τομογράφο, ο οποίος κατασκευάστηκε ειδικά για την έρευνα του μηχανισμού των Αντικυθήρων.

Τα αποτελέσματα της έρευνας επιβεβαίωσαν ότι ο μηχανισμός φέρει 30 οδοντωτούς τροχούς οι οποίοι περιστρέφονται γύρω από 10 άξονες. Η λειτουργία του μηχανισμού κατέληγε σε τουλάχιστον 5 καντράν, με έναν ή περισσότερους δείκτες για το καθένα. Με τη βοήθεια του τομογράφου έχουν διαβαστεί αρκετές από τις επιγραφές που υπήρχαν στις πλάκες και στους περιστρεφόμενους δίσκους, οι οποίες εμπεριέχουν αστρονομικούς και μηχανικούς όρους, έχουν δε χαρακτηρισθεί από τους ειδικούς ως ένα είδος “εγχειριδίου χρήσης” του οργάνου.

Ο μηχανισμός έδινε, με βεβαιότητα, τη θέση του ήλιου και της σελήνης καθώς και τις φάσεις της. Προβλέπει ακόμη και σήμερα σωστά τις εκλείψεις ηλίου και σελήνης βασιζόμενος στον κύκλο του Σάρου. Δείκτες όπως των ρολογιών, σε κυκλικές και ελικοειδείς κλίμακες δείχνουν την ημερομηνία σε δύο ημερολόγια. Ένα “ελληνικό” (Ηπειρώτικο, Κορινθιακό Δωρικό) βασισμένο στον 19 ετών Μετωνικό κύκλο, που αναπτύχθηκε από τον Μέτωνα τον Αθηναίο την εποχή του Σωκράτη και το οποίο σήμερα προσδιορίζει πότε εορτάζεται το Πάσχα, και ένα “αιγυπτιακό”, που αργότερα ονομάσθηκε Ιουλιανό ημερολόγιο και το οποίο ήταν το κοινό “επιστημονικό” ημερολόγιο της ελληνιστικής εποχής και χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα από τους αστρονόμους , ονομαζόμενο “παλαιό ημερολόγιο”.

Δύο σημαντικές γνώσεις που αποκαλύπτονται στο μηχανισμό, είναι οι αριθμοί των 462 και 442 ετών, που αντιστοιχούν στους κύκλους της Αφροδίτης και του Κρόνου αντίστοιχα. Όταν παρατηρούνται από τη Γη, οι κύκλοι των πλανητών μερικές φορές αναστρέφουν την κίνηση τους σε σχέση με τα άστρα. Οι ειδικοί πρέπει να παρακολουθούν αυτούς τους μεταβαλλόμενους κύκλους (πλανητικές περιόδους) για μεγάλα χρονικά διαστήματα, προκειμένου να μπορέσουν να προβλέψουν τις θέσεις των πλανητών στο μέλλον.

«Η κλασσική αστρονομία της πρώτης χιλιετίας προ Χριστού γεννήθηκε στη Βαβυλώνα, όμως τίποτε σε αυτή την αστρονομία δεν υπάρχει που να δείχνει πώς κατάφεραν οι αρχαίοι Έλληνες να βρουν τον άκρως ακριβή κύκλο των 462 ετών για την Αφροδίτη και των 442 ετών για τον Κρόνο», δήλωσε ο Έλληνας υποψήφιος διδάκτορας του UCL Άρης Δακάναλης. Στην ερευνητική ομάδα συμμετέχει και μία ακόμη Ελληνίδα του UCL, η ειδική στα αρχαιολογικά υλικά δρ Μυρτώ Γεωργακοπούλου.

Χρησιμοποιώντας την αρχαία ελληνική μαθηματική μέθοδο που περιγράφει ο φιλόσοφος Παρμενίδης, οι ερευνητές όχι μόνο εξήγησαν πώς βρήκαν οι Έλληνες τους κύκλους της Αφροδίτης και του Κρόνου, αλλά επίσης κατάφεραν να αναδημιουργήσουν τους κύκλους όλων των άλλων πλανητών του μηχανισμού, για τους οποίους έχουν χαθεί τα σχετικά δεδομένα.

Ο μηχανισμός, που τηρείται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών, έχει αποφασισθεί να μην μετακινηθεί εκτός Ελλάδας λόγω της σημασίας και της ευαίσθητης κατάστασής του.

Στην έκθεση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου προβάλλεται το παρακάτω σύντομο και κατατοπιστικό βίντεο , με τίτλο “Το ναυάγιο των Αντικυθήρων: το πλοίο, οι θησαυροί, ο μηχανισμός.”

***

Ακολουθώντας τον παρακάτω σύνδεσμο έχετε πρόσβαση σε επιπλέον ενδιαφέρουσες πληροφορίες σχετικά με τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων (ποιός τον σχεδίασε, που, πότε και γιατί κατασκευάστηκε) που αναφέρονται στην πρόσφατη (2018) έρευνα των Νίκου Αράχωβα και Μαρίας Θεοδόση-Παλιμέρη με τίτλο:

Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων – Μία πρωτοποριακή προσεγγιστική έρευνα πάνω σε αναπάντητα ερωτήματα

*

*

Πηγές: naftemporiki.gr, Wikipedia.org, arachovasnikos.blogspot.com