Το ζήτημα των ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο
Του Γιώργου Καραμαλίκη
Κάθε άλλο παρά τυχαίο μπορεί να είναι το γεγονός ότι οι απειλές της Άγκυρας δεν έχουν βρει ευήκοον ους στην άλλη όχθη του Ατλαντικού…
Σε κρίσιμη περίοδο εισέρχονται αυτό το φθινόπωρο οι διακρατικές σχέσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, με αφορμή τις απειλές που συνεχώς εκτοξεύει η τουρκική κυβέρνηση στην προσπάθειά της να ακυρώσει τις έρευνες για την εκμετάλλευση των τεράστιων, όπως διαφαίνεται, ποσοτήτων φυσικού αερίου που βρίσκονται στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η απόπειρα της γειτονικής χώρας να ματαιώσει τα σχέδια της Κύπρου δημιουργεί ένα νέο συγκρουσιακό πεδίο με απρόβλεπτες συνέπειες για τη σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή.
Η Κύπρος εισέρχεται στο νέο αυτό τοπίο διαθέτοντας στη «φαρέτρα» της όχι μόνο το διεθνές δίκαιο, αλλά, επιπρόσθετα, τις αναβαθμισμένες σχέσεις της με το Ισραήλ. Σημαντικής σπουδαιότητας είναι και η εμπλοκή των αμερικανικών οικονομικών συμφερόντων στην εξόρυξη των ενεργειακών αποθεμάτων. Κάθε άλλο παρά τυχαίο μπορεί να είναι το γεγονός ότι οι απειλές της Άγκυρας δεν έχουν βρει ευήκοον ους στην άλλη όχθη του Ατλαντικού.
Τα έωλα τουρκικά «επιχειρήματα»
Η Τουρκία, για να επιτύχει τους σκοπούς της, πέραν των γνωστών και συνηθισμένων λεονταρισμών, επιστρατεύει και «νομικο-πολιτικά» επιχειρήματα υποστηρίζοντας ότι η ανακήρυξη της ΑΟΖ από την Κύπρο είναι μια παράνομη, μονομερής ενέργεια, επειδή στην όλη διαδικασία δεν ελήφθησαν υπόψη τα τουρκοκυπριακά συμφέροντα με τη συμμετοχή «εκπροσώπων» του ψευδοκράτους. Η άρνηση διεθνούς προσωπικότητας στην Κυπριακή Δημοκρατία από την Τουρκία είναι έωλη και αντίθετη στο διεθνές δίκαιο, από τη στιγμή που η Κυπριακή Δημοκρατία είναι κυρίαρχο κράτος-μέλος του ΟΗΕ και η κυβέρνησή της εκπροσωπεί διεθνώς ολόκληρη τη χώρα.
Επιπρόσθετα, το τουρκικό νομικό κατεστημένο ισχυρίζεται, κάνοντας πλήρη διαστρέβλωση των προβλέψεων του διεθνούς δικαίου, ότι η οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών στη Μεσόγειο απαιτεί τη σύμφωνη γνώμη όλων των χωρών της περιοχής, λόγω του ότι αυτή είναι περίκλειστη θάλασσα.
Η Τουρκία ισχυρίζεται, επίσης, ότι η εκμετάλλευση των φυσικών πόρων της κυπριακής ΑΟΖ θα επηρεάσει δυσμενώς τις προσπάθειες επίλυσης του Κυπριακού, μειώνοντας τα κίνητρα των Ελληνοκυπρίων στην εξεύρεση λύσης. Αντιθέτως προς τις τουρκικές προβλέψεις, από σοβαρούς αναλυτές εκτιμάται ότι το κίνητρο του οικονομικού οφέλους θα ενθαρρύνει τους Τουρκοκυπρίους να συναινέσουν στην εξεύρεση βιώσιμης λύσης. Αυτό που φυσικά ενοχλεί την Άγκυρα είναι το ότι ενδεχόμενη αξιοποίηση των ενεργειακών πόρων της Κύπρου πρόκειται να αυξήσει το γεωπολιτικό «βάρος» της νησιωτικής χώρας, μέσω της μετατροπής της σε χώρα-παραγωγό φυσικού αερίου, γεγονός που αναβαθμίζει τη διαπραγματευτική ισχύ της Λευκωσίας στις συνομιλίες για το Κυπριακό.
Η σημασία των εξελίξεων για την Ελλάδα
Οι γοργοί ρυθμοί που επικρατούν στην ενεργειακή συνεργασία Κύπρου και Ισραήλ θέτουν επί τάπητος τον ενεργειακό ρόλο της χώρας μας. Η ιδανική ολοκλήρωση της κυπρο-ισραηλινής σύμπραξης απαιτεί τη συνεργασία και της Ελλάδας. Η ανακάλυψη του ενεργειακού τόξου, που συνίσταται σε κοιτάσματα φυσικού αερίου και πετρελαίου στην υποθαλάσσια έκταση που ξεκινά από το Ιόνιο Πέλαγος και καταλήγει, μέσω της Κρήτης, στην Κύπρο και από εκεί στις ακτές του Ισραήλ, δημιουργεί τις προϋποθέσεις δημιουργίας «μεσογειακού δικτύου» ενέργειας, που περιθωριοποιεί την Τουρκία και ανατρέπει τα σχέδια της Άγκυρας για μετατροπή της σε ενεργειακό σταυροδρόμι. Η ρήξη στις τουρκο-ισραηλινές σχέσεις και η αναθέρμανση των σχέσεων Ελλάδας – Ισραήλ, η οποία ξεκίνησε με δική μου, υπό την ιδιότητα του Α/ΓΕΝ, επίσκεψη στη χώρα της Μέσης Ανατολής το Δεκέμβριο του 2009, καθιστά την υλοποίηση τέτοιων σχεδίων εφικτή.
Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να συζητηθεί επιτέλους σοβαρά και το ενδεχόμενο ανακήρυξης ΑΟΖ από τη χώρα μας. Κάθε τέτοια κίνηση απαιτεί ουσιαστική διπλωματικο-στρατιωτική προετοιμασία. Η σωστή ανάλυση του γεωστρατηγικού περιβάλλοντος, η διπλωματική επαναδραστηριοποίηση, η σύναψη συμμαχιών, η ορθή επικοινωνιακή διαχείριση, η άρτια νομική υποστήριξη, η σοβαρή αντιμετώπιση των τεχνικών ζητημάτων και, τέλος, η σημαντική αύξηση της στρατιωτικής ισχύος αποτελούν τους σημαντικότερους παράγοντες της προετοιμασίας αυτής.
Κινούμαστε σήμερα προς την κατεύθυνση αυτή; Προσωπικά αμφιβάλλω, αναλογιζόμενος δηλώσεις όπως αυτές του τότε υπουργού Εξωτερικών, κ. Δρούτσα, το Μάιο του 2011, που χαρακτήρισε την ΑΟΖ απλώς ως θέμα… της μόδας και τις μετέπειτα προσπάθειες ανασκευής, που εκπέμπουν εσφαλμένα μηνύματα στο διεθνές περιβάλλον και δημιουργούν αμφιβολίες ως προς τις πραγματικές προθέσεις της Ελλάδας. Μόνο ορθή προετοιμασία θα λειτουργήσει αποτρεπτικά έναντι του ενδεχομένου θερμής τουρκικής αντίδρασης τόσο στην Κύπρο όσο και στο Αιγαίο, θα αποθαρρύνει τυχοδιωκτικές ενέργειες της Άγκυρας και θα διασφαλίσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα εθνικά συμφέροντα.
Νέο «παράθυρο» ευκαιρίας
Οι εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο δημιουργούν ένα νέο «παράθυρο» ευκαιρίας για τη χώρα μας, «παράθυρο» που δεν περιορίζεται μόνο στα εθνικά θέματα, αλλά έχει και σημαντική οικονομική διάσταση. Η ιστορικότητα των εξελίξεων γίνεται ακόμη προφανέστερη αν αναλογιστούμε τη σημερινή οικονομική συγκυρία. Στη χώρα μας δεν επιτρέπεται σε καμία περίπτωση αδράνεια. Αν ολιγωρήσουμε και δεν προλάβουμε το «παράθυρο» ανοιχτό, θα πρόκειται για ασυγχώρητο σφάλμα, με δυσβάσταχτες εθνικές και οικονομικές συνέπειες.
Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Επίκαιρα” στις 29/9/11
